Ելիսեյան պալատում տեղի է ունեցել վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի և Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնի հանդիպումը։ Դիմավորման արարողությունից հետո, մինչ հանդիպումը սկսելը, երկու երկրների ղեկավարները լրատվամիջոցների ներկայացուցիչների համար հանդես են եկել հայտարարություններով։
Իր ելույթում Ֆրանսիայի նախագահը, մասնավորապես, ասել է.
«Տիկնայք և պարոնայք, ես շատ ուրախ եմ այսօր ընդունելու Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ պարոն Նիկոլ Փաշինյանին։
Վերջին օրերին մենք բազմիցս խոսել ենք հեռախոսով, քանի որ Հայաստանը կրկին տուժում է սեպտեմբերի 13-ի և 14-ի զինված բախումներից, և իրավիճակն իսկապես կրիտիկական է։
Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին տեղի են ունեցել լայնածավալ ռազմական գործողություններ՝ պատճառելով բազմաթիվ զոհեր։ Հայաստանի տարածքը թիրախավորվել է, քաղաքացիական ենթակառուցվածքները ոչնչացվել են։ Այս անընդունելի իրավիճակի պայմաններում Ֆրանսիան ստանձնել է իր պարտավորությունները։
ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդում նախագահող Ֆրանսիան հրավիրել է Անվտանգության խորհրդի նիստ, որտեղ իրավիճակը քննարկվել է երկու անգամ՝ սեպտեմբերի 14-ին և 15-ին, Խորհրդի անդամները պահանջել են շուտափույթ դադարեցնել ռազմական գործողությունները և հարգել հրադադարի ռեժիմը։ Հաշվի առնելով, որ կան օկուպացված դիրքեր, Ֆրանսիան ադրբեջանական ուժերին պահանջել է վերադառնալ իրենց սկզբնական դիրքերը։ Ես սեպտեմբերի 14-ին նախագահ Ալիևին ասել եմ, որ սահմանի չսահմանազատված լինելը չի կարող արդարացնել որևէ առաջխաղացում դեպի մյուս երկրի տարածք։
Բացի այդ, ես սեպտեմբերի 13-ից հստակ հայտարարել եմ, որ Ֆրանսիան համոզված է, որ ուժի կիրառումը չի կարող լուծում լինել ո՛չ Հայաստանի, ո՛չ Ադրբեջանի համար, և անհրաժեշտ է անհապաղ վերսկսել երկխոսությունը։ Բոլոր չլուծված հարցերը, որոնք բազմաթիվ են, պետք է լուծվեն բացառապես բանակցությունների միջոցով։ Բանակցություններն ընթանում են տարբեր ձևաչափերով, մասնավորապես ԵՄ հովանու ներքո, և դրանք պետք է վերսկսվեն։
Չեմ մոռանում, որ ուղիղ երկու տարի առաջ՝ 2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ին, սկսվեց սարսափելի պատերազմ, որը մահացու դարձավ տարածաշրջանի համար։ Դա հանգեցրեց դե ֆակտո նոր իրավիճակի՝ տարածաշրջանում ռուսական ռազմական ներկայության ընդլայնմամբ: Եվ ես խստորեն դատապարտում եմ այն, ինչ տեղի ունեցավ վերջին օրերին և կոչ եմ անում խաղաղություն հաստատել և վերսկսել բանակցությունները։ Ցանկանում եմ ողջունել վարչապետ Փաշինյանի խիզախությունը, ով առաջարկեց նոր մոտեցում տարածաշրջանի ապագայի համար.
Նախագահ Ալիևը, ում հետ ես կխոսեմ մոտակա ժամերին, ասում է, որ ինքն էլ է ցանկանում վերջ տալ տարածաշրջանում անկայունությանը և լուծումներ գտնել։ Բայց ուժի սպառնալիքի տակ խաղաղություն կառուցելն անհնար է։ Այդ նպատակով Ֆրանսիան կանի ամեն ինչ, հետամուտ կլինի իր նպատակին, որը կայուն, անվտանգ և բարգավաճ Հարավային Կովկասն է։
Մի քանի րոպեից վարչապետ Փաշինյանի հետ կքննարկենք իրավիճակը տեղում, ինչպես նաև՝ ինչպես ամրապնդել հրադադարը՝ խուսափելու նոր էսկալացիայից և վերսկսելու բանակցությունները։ Կանդրադառնանք նաև մի շարք հարցերի՝ տեսնելու, թե ինչպես Ֆրանսիան Եվրամիության և այլ գործընկերների հետ միասին կարող է նպաստել կայուն խաղաղությանը։ Ես խոսում եմ Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանի սահմանազատման մասին, մենք այդ մասին խոսել ենք նաև Բրյուսելում։ Կքննարկենք նաև ՄԱԿ-ի և ԵԱՀԿ-ի գործողությունները։
Գիտեմ, որ վարչապետը կարեւոր հանդիպումներ է ունեցել Նյու Յորքում՝ ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի շրջանակներում։ Այդ մասին էլ կարող ենք խոսել։ Կանդրադառնանք նաև մի շատ կարևոր խնդրի՝ Հայաստանի և Թուրքիայի միջև հարաբերությունների կարգավորման խնդրին։ Սա բարդ, բայց շատ անհրաժեշտ գործընթաց է, և դուք գիտեք, որ Ֆրանսիան նույնպես պարտավորություններ է ստանձնել այս հարցում։ Այս գործընթացը չափազանց կարևոր է տարածաշրջանի համար։
Վերջում կքննարկենք նաև երկկողմ հարաբերությունների հարցեր։ Շնորհակալ եմ, պարոն վարչապետ, որ Նյու Յորք կատարած այցից հետո եկաք Փարիզ, որպեսզի կարողանանք զրուցել, հարցեր քննարկել։
Եվս մեկ անգամ շեշտում եմ Ֆրանսիայի հանձնառությունը ձեր երկրի և ողջ տարածաշրջանի համար խաղաղության և կայունության հասնելու հարցում: Ես ողջունում եմ ձեր պատասխանատվության զգացումը և ձեր դիրքորոշումը՝ ամեն ինչ անելու խաղաղություն հաստատելու համար։ Ցանկանում եմ, որ ձեր երկիրը հանգիստ և խաղաղ սահմաններ ունենա։ Շնորհակալություն”.
Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն ասաց.
«Ֆրանսիայի Հանրապետության մեծարգո նախագահ, հարգելի Էմանուել,
Նախ ուզում եմ շնորհակալություն հայտնել այս հրավերի և ջերմ ընդունելության համար։ Նման հանդիպումները հնարավորություն են տալիս առավել արդյունավետ դարձնելու Ֆրանսիայի և Հայաստանի եզակի հարաբերությունները։ Կարծում եմ, այսօր, ինչպես նշեցիք, մենք ավելի շատ կկենտրոնանանք միջազգային և տարածաշրջանային անվտանգության խնդիրների վրա։
Ֆրանսիան նախագահում է ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդում, և նաև Ֆրանսիայի և անձամբ նախագահ Մակրոնի աջակցությամբ նրա օրակարգում ընդգրկվել է Հայաստանի դեմ Ադրբեջանի հերթական ագրեսիայի հարցը։ Տեղի է ունեցել բուռն քննարկում, և հարցը մնում է Անվտանգության խորհրդի օրակարգում։
2021 թվականի մայիսի 12-ի և 2022 թվականի սեպտեմբերի 13-ի ագրեսիաների արդյունքում Ադրբեջանը օկուպացրել է Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխան տարածքները։ Այդ թեմային հանգամանորեն անդրադարձել եմ ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի 77-րդ նստաշրջանի իմ ելույթում։ Ուզում եմ ընդգծել, որ մեր դիրքորոշումը միանշանակ է՝ Ադրբեջանի զինված ուժերը պետք է դուրս գան Հայաստանի ինքնիշխան տարածքից, և ես ուզում եմ շնորհակալություն հայտնել Ֆրանսիային, անձամբ նախագահ Մակրոնին, այս դիրքորոշումն արձանագրելու համար։ Մեր միջազգային գործընկերների, ինչպես նաև Ձեր, մեծարգո պարոն Նախագահ, ուշադրությունը հրավիրում եմ հետևյալ փաստի վրա. Այն շահարկումները, թե Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հստակ սահման չկա, քանի որ սահմանը սահմանազատված և սահմանազատված չէ, իրականության հետ կապ չունեն։
Խորհրդային Հայաստանի և Խորհրդային Ադրբեջանի միջև վարչական սահմանները դարձել են պետական սահմաններ երկու երկրների անկախության առաջին ամիսներին, քանի որ և՛ Հայաստանը, և՛ Ադրբեջանը ստորագրել և վավերացրել են 1991 թվականի դեկտեմբերի 8-ին Անկախ Պետությունների Համագործակցության ստեղծման մասին համաձայնագիրը։ Ընդ որում, երկու երկրներն էլ մինչ այժմ ԱՊՀ անդամ են։ Ուզում եմ ընդգծել, որ այս համաձայնագրի անբաժանելի մասն է, որ վարչական սահմանները, եղած սահմանները հիմնականում դառնում են պետական սահմաններ, և համաձայնագրին միացած երկրները ճանաչում են այդ սահմանները։
Սա նշանակում է, որ Ադրբեջանի գործողություններին այլ կերպ չի կարելի գնահատել, քան դիտավորյալ ագրեսիան։ Ադրբեջանական օկուպացիայի արդյունքում մեր տարածաշրջանում իրավիճակը շարունակում է լարված մնալ. Կարծում եմ, որ ադրբեջանական օկուպացիայից տուժած շրջաններ և սահմանամերձ գոտի միջազգային դիտորդական առաքելություն ուղարկելը կօգնի միջազգային հանրությանը ստանալ ուղղակի և ոչ միջնորդավորված տեղեկատվություն, ինչպես նաև կդառնա իրավիճակի կայունացման կարևոր գործոն։
Համոզված եմ, որ ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդը նույնպես պետք է խնդրի ուշադրության կենտրոնում պահի, և այս հարցում ակնկալում եմ նախագահող երկրի աջակցությունը։
Գալով երկարաժամկետ լուծումներին՝ կարծում եմ, որ անհրաժեշտ է ստորագրել Հայաստան-Ադրբեջան խաղաղության պայմանագիրը սահմանների փոխադարձ ճանաչմամբ, որը վերահաստատվել է 1991 թվականի դեկտեմբերի 8-ի պայմանագրով: Հայաստանը պատրաստ է տարածաշրջանում և տարածաշրջանում հաղորդակցությունների բացմանը: նոր հաղորդակցությունների կառուցում՝ համաձայն այն երկրների ազգային օրենսդրության, որոնցով նրանք անցնում են։
Ինչ վերաբերում է երկարաժամկետ լուծումներին, ապա կարծում եմ, որ անհրաժեշտ է ստորագրել Հայաստան-Ադրբեջան խաղաղության պայմանագիրը սահմանների փոխադարձ ճանաչմամբ, որը վերահաստատվել է 1991թ. դեկտեմբերի 8-ի պայմանագրով: Հայաստանը պատրաստ է հաղորդակցությունների բացմանը և նոր շինարարությանը տարածաշրջանում հաղորդակցության ուղիները՝ համաձայն այն երկրների ազգային օրենսդրության, որոնցով նրանք անցնում են։
Մենք կարեւորում ենք նաեւ Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդրի կարգավորումը, որը կերաշխավորի Լեռնային Ղարաբաղի հայերի իրավունքներն ու անվտանգությունը։ Կարծում եմ՝ Ադրբեջան-Լեռնային Ղարաբաղ քննարկումների մեկնարկը կարող է օգտակար լինել։ Այս համատեքստում ես պետք է ընդգծեմ Ֆրանսիայի դերը՝ որպես ԵԱՀԿ համանախագահող երկիր։
Մեծարգո պարոն Նախագահ,
հարգելի լրագրողներ,
գործընկերներ,
Շնորհակալություն”.
