«Ապրիլքսանչորսյան երթը, թերևս, մեր իրականությունը կանխորոշած ու կանխորոշող ամենաազդեցիկ երևույթն է, մեր պատմության, անցյալի և ապագայի մասին մտածելու մի բացառիկ օր». ասվում է Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակի 108-րդ տարելիցի կապակցությամբ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հղած ուղերձում: Թեև սա հերթական ուղերձի մեջ ասված հերթական միտք է, ամեն դեպքում հետ նայել արժե:
Նախորդ դարում իրականացված Հայոց ցեղասպանությունը մինչև օրս չի ճանաչվել այն իրականցնողի` Թուրքիայի կողմից: Թուրքերի ցեղասպան քաղաքականությունը շարունակվել է այս ամբողջ ընթացքում և տարբեր արտահայտումներ գտել մեր՝ վերջին100 տարվա պատմության մեջ: 1988 -1990թթ. Ադրբեջանում Բաքվի և Սումգայիթի ջարդերը ոչ այլ ինչ էին, քան հերթական ցեղասպան գործողություն` ուղղված հայերի դեմ: Այսօր Արցախի շրջափակումը ևս հայատյացության և հայերին ոչնչացնելու, հակահայ քաղաքականության հետևանքներից մեկն է։
Եթե այսօր գրեթե չեն մնացել Մեծ Եղեռնը վերապրածներ, ապա Սումգայիթի և Բաքվի ջարդերը վերապրած մարդիկ ապրում են մեր կողքին, հիշում և զգուշացնում:
Ամերիկահայ գրող Աննա Աստվածատուրյան Թերքոթը և իր ընտանիքը 1990 թ. Բաքվից տեղահանվածների մեջ էին: Նրա և ընտանիքի տեսածի, ապրածի մասին պատմող գիրքը լույս է տեսել 2012-ին անգլերենով, հետո նաև թարգմանվել է ռուսերեն, իսկ 2022-ին` հայերեն: Աննա Աստվածատուրյան Թերքոթը գրել է Բաքվում այդ օրերին տեղի ունեցած այն վայրագությունների և դաժանությունների մասին, որոնց ականատեսն է եղել 8 տարեկանում, և որոնք շարունակվում էին դարասկզբի ոճրի տրամաբանությունը:
Ապրիլի 24-ին «Զանգակ» գրատանը տեղի ունեցած «Ցեղասպանությունն այսօր» խորագրով հանդիպման ժամանակ Աննան նշեց, որ իր համար առաջնային չի եղել գիրքը թարգմանել հայերեն, որովհետև կարծել է, որ հայերը գիտեն դրա մասին, նրա նպատակը՝ անգլախոս և ռուսախոս համայնքներին մեր ցավի և իրականության մասին պատմելն է եղել:
Պատերազմից հետո է նա անհրաժեշտություն համարել գիրքը թարգմանել հայերեն, որովհետև հասկացել է, որ Հայաստանում չգիտեն, թե ինչ է եղել Բաքվում, և որ դա կրկնվում է այսօր: Նա գրքի միջոցով ազատվել է այդ օրերի ապրումներից, և այդ հարցում ուրիշներին օգնելու նպատակ ունի նաև: Աննա Աստվածատուրյանը նշում է՝ այն ինչ այսօր կատարվում է Արցախում առանձին ցեղասպանություն չէ, այլ ցեղասպանության շարունակություն է:
Նրա հիմնած «Աննա Աստվածատուրյան» հիմնադրամի միջոցով նա օգնել և օգնում է հետպատերազմյան Արցախում ապրող մարդկանց: Ասում է՝ Ադրբեջանի հետ խաղաղ ապրել չի պատկերացնում, քանի որ դրա համար նախ անհրաժեշտ է Ադրբեջանի և նրա ժողովրդի կողմից իրենց իսկ պատմության ընդունումը:
Հեղինակ՝ Անի Ղևոնդյան
